سال‌ها و سال‌هاست که ایرانی‌ها شب آخر پاییز را با شب‌نشینی‌ها و مراسم‌های مختلف با نام شب یلدا جشن می‌گیرند. این جشن هم مثل همه‌ی مراسم‌های ایرانی، ریشه در باورها و سنت‌های مردم ما دارد. نیاکان ما بر اساس تجربه‌ای که از کار روی زمین و رابطه با طبیعت داشتند، فهمیده بودند که روزهای آخر پاییز کوتاه‌ترین روزهای سال محسوب می‌شوند.
یلدا از رسوم کهن ایران است. مردم این رسم را به شیوه‌های مختلف در سراسر ایران و حتی سراسر جهان جشن می‌گیرند؛ زیرا طولانی‌ترین شب سال برای بیشتر فرهنگ‌های جهان معنا و مفهوم خاصی دارد. البته همه اقوام و گروه‌های ایرانی این جشن را به یک شیوه برگزار نمی‌کنند. در این مطلب با سنت‌ها و رسوم شهرهای مختلف برای شب چله آشنا می‌شویم.
خوش‌قیمت‌ترین‌های مدیسه
معنی یلدا و فلسفه یلدا چیست؟
در هر جای ایران شب چله با مراسم خاص و ویژه‌ای جشن گرفته می‌شود. با این همه میهمانی چله نقاط اشتراکی هم در جای‌جای کشورمان دارد. مثل خواندن شعرهایی از دیوان حافظ یا نقل داستان‌ها و افسانه‌های کهن ایرانی. خوردن میوه‌هایی مثل انار یا هندوانه و چیدن سفره‌ی شب چله با تنقلاتی مثل آجیل و شیرینی.
شاید خیلی از ما شنیده باشیم که در بسیاری از مناطق کشور به شب یلدا شب چله هم می‌گویند. چله دو موقعیت گاه‌شمارانه در سال دارد. یکی در تابستان و یکی در زمستان. حتماً شما هم بارها و بارها در مَثل‌ها و گفت‌و‌گوها شنیده‌اید که گرمای تابستان و سردی زمستان را با “چله تابستون” یا ” چله زمستون” توصیف کرده باشند.
امروزه شب چله در خیلی از اقوام نام دیگر شب یلداست. آغاز چله‌ها و جشن‌هایی که در این شب‌ها برگزار می‌شود، یک سنت باستانی ایرانی بوده‌است. زنده نگه‌داشتن این سنت در کنار بزرگ‌ترهای خانواده که قطعا داستان‌های دلپذیر و خاطراتی شنیدنی از این روزها دارند می‌تواند برای شما هم خاطرات دلچسبی بسازد که تا کهنسالی در یادتان بماند.
برای نیاکان ما طولانی بودن روز به معنای کار بیشتر و افزایش روزی بود. پس با افزایش طول روزها که با زمستان آغاز می‌شود چرخه‌ی طبیعی به سمت رویش و باروری خواهدرفت.
ایران به همین دلیل شب آخر پاییز را شب زایش خورشید و روز اول دی ماه را روزی می‌دانستند که مهر پروردگار به بندگانش افزون می‌شود. این‌طور بود که نام شب آخر پاییز را یلدا گذاشتند؛ یلدا یعنی تولد و زایش.
شب یلدا در شهرهای مختلف ایران
اصفهان
اصفهانی‌ها بر این باورند که زمستان به دو بخش چله و چله کوچیکه تقسیم می‌شود. شب چله در اصفهان به دو بخش چله زری و عمو چله تقسیم می‌شود. در واقع اصفهانی‌ها به ایام هم جنسیت داده‌اند. اصفهانی‌ها شب چله را به صورت خانوادگی برگزار می‌کنند و حتما در این شب از هندوانه برای پذیرایی استفاده می‌شود.
آذربایجان شرقی
آذری‌ها اعتقاد دارند که اگر در شب چله هندوانه بخورند، سرمای زمستان را تا آمدن بهار احساس نخواهند کرد. کسانی که نامزد هستند برای نامزدهای خود در این شب خوانچه می‌فرستند. گندم برشته، شاهدانه، آجیل، لبو، هویچ، حلوای گردو انواع میوه، خربزه، هندوانه و خشکبارهایی چون انگور، بادام و سنجد میل از خوراکی‌هایی است که در این شب در آذربایجان شرقی سرو می‌شوند.
تهران
شب چله در تهران به دشواری دیگر استان‌ها نیست. در این شب تهرانی‌ها به خوردن هندوانه و آجیل می‌پردازند و در کنار یکدیگر به حافظ خوانی می‌پردازند.
کرمانشاه
کرمانشاهی‌ها در شب یلدا بیدار مانده و به خوردن آجیل و شیرینی و قصه‌گویی و قصه خوانی می‌پردازند. خوراکی‌های این شب در کرمانشاه آجیل، راحت الحلقوم، مشکل گشا، شیرینی محلی به خصوص نان پنجره ای، کاک و نان برنجی میل است.
شیراز
مطالب دیدنی: 6 بازی سرگرم‌کننده برای مهمانی شب یلدا
سفره مردم شیراز مثل سفره نوروز رنگین است. مرکبات و هندوانه برای سرد مزاج‌ها و خرما و رنگینک برای گرم مزاج‌ها موجود است. حافظ‌خوانی جزو جدانشدنی مراسم این شب برای شیرازی‌هاست. البته خواندن حافظ در این شب نه تنها در شیراز مرسوم است، بلکه رسم کلی چله‌نشینان شده‌است.
همدان
همدانی‌ها فالی می‌گیرند با نام فال سوزن. همه دور تا دور اتاق می‌نشینند و پیرزنی به طور پیاپی شعر می‌خواند. دختر بچه‌ای پس از اتمام هر شعر بر یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و مهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند شعرهای پیرزن را فال خود می‌دانند.
مطالب دیدنی: دو ایده‌ی خوشمزه برای یک یلدای فراموش‌نشدنی
چرا شب یلدا مهم است
همان گونه که در بالا و در میان دانستنی‌های سب یلدا، خلاصه فلسفه شب یلدا را خواندید و با رسوم اقوام و ایرانیان در شهرهای گوناگون آشنا شدید؛ صدها سال است که ایرانیان این شب بی‌نظیر را جشن می‌گیرند و آن را زنده نگه داشته اند. این رسم جذاب یلدایی میراثی است که به ما رسیده‌است و ما موظف هستیم با زنده نگه داشتن آن، این رسوم زیبا را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم تا امانتدار خوبی بوده باشیم.
